Rentabiliteitsoefening biedt oplossing voor fout in Turnhouts meerjarenplan
Het Turnhoutse schepencollege presenteerde gisterenavond de resultaten van de rentabiliteitsoefening die eerder dit jaar werd gestart nadat in het meerjarenplan een financiële afwijking was gevonden. In eerste instantie werd de fout gecorrigeerd via het pensioenfonds, maar dat was altijd bedoeld als een tussentijdse oplossing. ‘We hebben toen onmiddellijk beloofd dat we die kortetermijnaanpassing zouden herstellen bij de eerstvolgende aanpassing van het meerjarenplan’, zegt schepen van Financiën Francis Stijnen. ‘Die belofte komen we nu na. De rentabiliteitsoefening diende ertoe om de voorziene extra dotatie aan de pensioenkas weer op te trekken tot het initiële bedrag van 32 miljoen euro, maar tegelijk wilden we meer doen dan alleen maar ‘geld zoeken’. We wilden hier als organisatie beter en sterker uitkomen, en dat zonder in te boeten op onze plannen en ambities voor de komende jaren. Ik kan met trots zeggen dat iedereen zijn verantwoordelijkheid heeft genomen: politici, management en medewerkers. De oefening heeft een antwoord geboden op een aantal structurele vraagstukken, het financieel bewustzijn is gegroeid.’
Opbouw van de rentabiliteitsoefening
De rentabiliteitsoefening omhelsde acht ‘werven’, of acht domeinen waarin verschillende teams samen met een externe partner op zoek gingen naar verbeteringen en efficiëntiewinst. Onder meer de personeelsbudgetten, de realisatiegraden van inkomsten en uitgaven en prioriteiten in investeringen werden onder de loep genomen. ‘We hebben bijvoorbeeld onderzocht hoe we onze ramingen voor zowel exploitatie-inkomsten als -uitgaven scherper konden stellen’, licht schepen Stijnen toe. ‘De diensten zijn gaan kijken naar het verleden als voorspeller van de toekomst: wat was de realisatiegraad in het verleden, en kunnen we op basis daarvan aanpassingen doen voor de toekomst? Maar we hebben ook in vraag gesteld of we recente wetswijzigingen en de gewijzigde maatschappelijke context op onze budgetten kunnen toepassen om zo onze ramingen te updaten. Daarnaast hebben we de schaalgrootte van geplande projecten op efficiëntie getoetst en prioriteiten gesteld in onze investeringen.’
Resultaat van de rentabiliteitsoefening
‘We hebben de oefening organisatiebreed uitgerold en daardoor hebben we op veel fronten winst geboekt,’ zegt schepen Stijnen, ‘maar ik noem vooral enkele resultaten die elk op zich een grote impact hebben: de overdracht van het verlichtingsnet aan Fluvius, een lager nutsverbruik in onze eigen gebouwen, efficiëntere exploitatie-uitgaven door Stad en OCMW te integreren en gezamenlijk te onderhandelen over convenanten, de herberekening van de uitgaven en ontvangsten van onze Sociale Dienst door een stabielere instroom van leefloners en verschuivingen in kredieten voor ICT door de markt te volgen en huurmodellen in de plaats te stellen van investeringen. In totaal boeken we zo 4,8 miljoen euro winst verspreid over 103 budgetcodes. Daarenboven verminderen we onze exploitatie-uitgaven met ruim 2 miljoen euro en verhogen we onze exploitatie-inkomsten met meer dan 3 miljoen euro, bijvoorbeeld met een belasting op masten en pylonen. Door de prioriteiten in onze investeringen opnieuw scherper te stellen, kunnen we nog eens 12,2 miljoen euro besparen. We schrappen onze investeringsplannen echter niet, we herverdelen ze in de tijd. Daarbij boeken we bovendien ook efficiëntiewinst, door bijvoorbeeld rioleringswerken die we planden op korte termijn te laten samenvallen met ontsluitingswerken die op langere termijn waren ingeschaald. Daarnaast bouwen we bijkomende resultaten op door een combinatie van winstbedragen en verminderde uitgaven verdeeld over andere budgetten.’
Kerntaken en personeel
Het lokaal bestuur heeft de ambitie om de personeelsuitgaven met 500 000 euro te verminderen vanaf 2023. De voorziene extra dotatie van 32 miljoen euro voor het pensioenfonds in de periode 2020-2025 blijft behouden. ‘We hebben adviesbureau Nexyan gevraagd om te berekenen welk bedrag we minimaal in de pensioenkas moesten storten om te voldoen aan de verplichtingen in de pensioen- en bijdrageverzekering bij Ethias en om onze reserve op het niveau te houden dat we haalden op 1 januari 2020. Daarvoor was 27,5 miljoen euro nodig, maar we beslisten om vast te houden aan het oorspronkelijke hogere bedrag.’
Het geplande kerntakendebat binnen de organisatie, een laatste domein waarop besparingen kunnen worden gerealiseerd, werd doorkruist door de coronacrisis. ‘Die heeft ons gedwongen om enkele prioriteiten te verleggen. We hebben de rentabiliteitsoefening weliswaar bijzonder grondig aangepakt, maar voor een fundamenteel kerntakendebat was er geen ruimte op een moment dat de takenpakketten noodgedwongen juist moesten worden uitgebreid met een gedegen crisiswerking. Uitgesteld is echter niet verloren. We blijven onze taken en opdrachten permanent evalueren en systematisch in vraag stellen. Dat hebben de voorbije coronacrisis én de financiële noodoefening ons fundamenteel bijgebracht’, besluit schepen Stijnen.
Achtergrond
In januari stelde het Lokaal bestuur Turnhout vast dat het meerjarenplan 2020-2025 een financiële afwijking bevatte. Doordat een segment van de ontvangsten voor personeel twee keer werd verrekend, ontstond er een fictieve budgettaire ruimte van 26 miljoen euro, gespreid over vijf jaar. Het college van burgemeester en schepenen kon de fout corrigeren zonder te moeten inboeten op de plannen voor de komende jaren. Daartoe werden de supplementaire stortingen voor de pensioenreserve voor statutaire ambtenaren minder verhoogd dan was gepland. Ondertussen werkte de stedelijke organisatie een plan uit om die pensioenreserve toch nog tot het oorspronkelijk voorziene bedrag te kunnen optrekken in de komende jaren. Daarvoor wordt geen geld gehaald bij burgers, verenigingen of ondernemers.
In mei formuleerde auditor Deloitte vier aanbevelingen om de interne processen te verbeteren en de kans op fouten te verlagen. Deloitte stelde toen ook definitief vast dat er geen sprake was geweest van kwaad opzet maar van een menselijke fout.
